پیشگفتار

ساسانیان(224 تا 652م) بی گمان تاثیرگذارترین دودمان بر هویت، فرهنگ و تمدن ایرانی هستند به گونه ای که با وجود گذشت حدود 1400 سال از برافتادن ساسانیان هنوز میراث آن ها بر بسیاری از جنبه های زندگی فرهنگی ایرانیان سایه افکنده است.

ساسانیان نخستین فرمانروایانی بودند که به طور رسمی نام «ایرانشهر» به معنی کشور آریایی ها را برای قلمرو خود برگزیدند که با کمی دگرگونی همچنان نام رسمی کشور ایران است. آن ها گرداگرد مفهوم سیاسی ایرانشهر، هویتی فرهنگی پدید آوردند که می توان آن را «هویت ایرانی» نامید؛ هویتی برپایه تاریخ ملی(خدای نامک ساسانی)، زبان و ادبیات پارسی میانه، جشن ها، آداب و رسوم و البته دین زرتشتی. به این ترتیب هویت ایرانیان امروز وامدار ساسانیان است زیرا جز دین زرتشتی همه عنصرهای کلیدی هویت ایرانی دوره ساسانی همچنان باقی مانده است. هویت سازترین کتاب تاریخ ایران یعنی شاهنامه فردوسی برپایه خدای نامک ساسانی سروده شده است؛ نوروز همچنان جشن ملی ایرانیان است و هنوز زبان فارسی نو، دنباله زبان پارسی میانه، زبان رسمی و فرهنگی ایرانیان است. ساسانیان حتی بر هویت دینی ایرانیان نیز تاثیرگذار بوده اند به گونه ای که دو عنصر کلیدی معماری ساسانی یعنی گنبد و ایوان هنوز بخشی بنیادین معماری مسجدهای ایران هستند. به این ترتیب شناخت این «فرمانروایان ایرانشهر» برای درک تاریخ و فرهنگ ایران ضرورتی گریزناپذیر دارد.

کتابی که پیش روی شماست چهارمین کتاب از مجموعه تاریخ ایران است که به معرفی تاریخ، فرهنگ و تمدن ایرانی در دوره 428ساله فرمانروایی ساسانیان می پردازد. در فصل های نخستین این کتاب سرگذشت پرماجرای ملتی سختکوش و جنگاور را خواهید خواند که به فرماندهی شاهان ساسانی، پنجه در پنجه دولت های قدرتمند جهان باستان افکندند؛ دو امپراتور رومی که با غرور بسیار به خاک ایرانشهر حمله کرده بودند را به خاک افکندند و نخستین ملت جهان باستان بودند که یک امپراتور رومی را زنده اسیر کردند همچنین با دلاوری از مرزهای شرقی ایرانشهر در برابر حمله های پیاپی کوچ نشینان تاراجگر دفاع کردند.

در دو فصل پایانی این کتاب به جنبه های دیگری از کوشش درخشان ایرانیان یعنی دستاوردهای فرهنگی و تمدنی ایرانیان دوره ساسانی پرداخته ایم و ارزش میراث تمدنی و فرهنگی ایرانشهر ساسانی و تاثیری که بر تمدن جهانی گذاشت را بررسی کرده ایم.

چنانکه در پیشگفتار کتاب های پیشین نوشتیم هدف این مجموعه آشنا کردن عموم ایرانیان با تاریخ و تمدن کهن ایران زمین است و می کوشد پلی باشد بین علاقمندان غیردانشگاهی و کتاب های پژوهشی دانشگاهی. در این کتاب نیز همین هدف را پیگیری کرده ایم و کوشیده ایم با بهره بردن از بهترین و به روزترین پژوهش های دانشگاهی، گزارشی دقیق و علمی با زبانی روان و غیر تخصصی درباره ساسانیان به خوانندگان گرامی ارائه کنیم و برای دوستداران جدی تر تاریخ ایرانی دری به سوی آثار تخصصی تر و جهان زیبای ایرانشناسی بگشاییم.

با وجود همه کوشش های نویسنده، بی گمان این کتاب خالی از ایراد و اشتباه نیست بنابرین از همه خوانندگان به ویژه استادان و دانشجویان تاریخ می خواهم دیدگاه های خود را از راه رایانامه mohsenjafary@yahoo.com با نویسنده در میان بگذراند. امیدوارم خوانندگان این کوشش ناچیز یکی از فرزندان این مرز و بوم را بپسندند و با همراهی آنان کتابهای دیگر این مجموعه نیز با بهترین کیفیت منتشر شده و تقدیم دوستداران تاریخ و فرهنگ ایران شود.

با سپاس

دکتر محسن جعفری

دانلود 30 صفحه نخست کتاب «ساسانیان؛ فرمانروایان ایرانشهر»